Bulgaristan ve Romanya, Tuna Nehri boyunca ortak sınır bölgelerinde ciddi bir altyapı işbirliğini öngörüyor. Türkiye ve Moldova, Bulgaristan ve Romanya üzerinden geçen uluslararası ulaşım hatlarından faydalanabilecek.

Bulgaristan ve Romanya, Tuna Nehri üzerinde 4 ya da 5 yeni köprünün inşa edilmesi için eşzamanlı araştırmaları başlatmak üzere anlaştı. Yakın gelecekte iki ülke, Tuna Nehri’nin her iki tarafında sınır kapıları ve yeni köprülerin inşa edilmesi için proje öncesi çalışmaları başlatacak. Rumen yetkiler, Romanya için Tuna dibi taranmasının öncelikli konu olduğunu belirtiyorlar. Bulgar devleti de, gerekli ihaleleri düzenleyerek harekete geçecek. Bu ortak projeler AB fonlarından finanse edilecek.

Yeterli bağlantıların olmaması, sadece Bulgaristan ve Romanya için değil, bölgedeki diğer ülkeler için de yük ve turist akışlarını ciddi bir şekilde engelliyor. Özellikle yaz aylarında neredeyse her gün, Vidin-Kalafat ve Ruse-Gyurgevo köprülerinde kilometrelerce kuyruklar oluşuyor. Bu durum, uluslararası nakliyecilerin giderlerinin artmasına ve turizmde gereksiz zaman kaybına neden oluyor. Şu anda faaliyette olan feribot hatları, her iki köprüden geçen karayolu trafiğini kısmen kolaylaştırıyor. Ancak Bulgaristan ve Romanya üzerinden geçen trafiğin yoğunluğu dikkate alındığında feribot hatları, sağlam bir alternatif olamıyor. Çünkü bazı dönemlerde hava koşullarının etkilerinden dolayı Tuna Nehri’ndeki su seviyeleri düşüyor ve feribotların bazıları, haftalarca kullanılamaz hale geliyor. Bu da yine uluslararası nakliyeciler için farklı problemler oluşturuyor.

Mevcut durum daha anlaşılır olsun diye şunların bilinmesinde fayda var: 2.850 km uzunluğunda olan Tuna Nehri, 10 ülkenin topraklarından ya da sınırlarından ve 4 Avrupa başkentinden geçiyor. Slovakya-Macaristan sınırında 5 köprü var bunların bazısı sadece demiryolu köprüleri şeklinde. Hırvatistan-Sırbistan sınırında yine 4 köprü mevcut ve bunların da bazıları sadece demiryolu köprüleri. Buna kıyasla Bulgaristan-Romanya sınırının büyük bir kısmını oluşturan ve böylece AB üye ülkeleri arasındaki en uzun nehir sınırı olan Tuna Nehri’nin o bölümünde sadece 2 köprü bulunuyor.

Ayna zamanda Almanya, Avusturya, Macaristan ve Sırbistan gibi ülkelerde Tuna’nın üzerinde ortalama 10’dan fazla iç köprü bulunuyor. Yani Yukarı Tuna ve Orta Tuna bölümlerinde önemli kavşaklar bulunuyor.

Bu bağlamda, Oryahovo-Beket, Silistra-Kılıraş, Nikopol-Turnu Mıgulare ve 2. Ruse-Gyurgevo köprüleri gibi planlanan yeni köprüler, Bulgaristan ile Romanya arasındaki altyapı bağlantılarını geliştirmek için çok iyi bir başlangıç olacak.

Bulgaristan, Romanya ile bağlanacak olan gerekli yol altyapısını hazırlamaya başladı. 2024 yılının sonuna kadar Vidin-Kalafat ve Oryahovo-Beket köprüleri yönlü trafiği hafifletecek. Botevgrad-Mezdra hızlı otoyolunun tamamlanması bekleniyor. Pan-Avrupa koridorunun bir parçası olan Veliko Tarnovo-Ruse otoyolu inşa edilmesi için çalışmalar başlıyor.

Bulgaristan ve Romanya, Doğu-Batı ve Kuzey-Güney ekonomik ve jeopolitik eksenleri üzerinde stratejik konumlara sahip ülkeler. Topraklarından çok sayıda Avrupa ulaşım koridorları geçiyor. Buna ilaveten iki ülkenin transit yük ve yolcu akışlarına ilişkin proaktif politikaları, Doğu Avrupa bölgesindeki mevcut ulaşım bağlantılarının geliştirilmesi için önemli bir rol oynayacak. Karayolu ağının kullanımında iki ülkede yürürlüğe giren ödeme yöntemleri, uluslararası nakliyeciler ve turizm açısından büyük avantajlar sunuyor.

Örneğin, Bulgaristan’da geçiş ücreti tarifesi, aracın Euro kategorisine ve maksimum ağırlığına göre hesaplanıp, Bulgar Levası ya da euro olarak kilometre başına ödeniyor. Böylece tarifeler, 0,01 ila 0,21 Euro arasında oluyor. Romanya’da ise, Vinyet Sistemi kullanılıyor. Tarifeler, aracın yük kapasitesi ve Romanya’da kaldığı süreye göre hesaplanıyor. Bu şekilde günlük Vinyetler 4 ila 7 Euro, yıllık Vinyetler ise 320 ila 560 Euro’ya satılıyor. Aynı zamanda Vidin-Kalafat ve Ruse-Gyurgevo köprülerinin geçiş ücretleri, yine araçların maksimum ağırlığına göre 12 ila 37 Euro arasında değişiyor.

Diğer taraftan, AB üye ülkesi olmayan Sırbistan’da yalnızca otoyollarının kullanımı ücretli. Geçen araçların sınıflarına göre farklı ücretler alınıyor. Tırlar için Bulgaristan-Sırbistan sınırından Sırbistan-Macaristan sınırına kadar uygulanan ücret 89 Euro, Bulgaristan-Sırbistan sınırından Sırbistan-Hırvatistan sınırına kadar ise uygulanan ücretin tutarı 79 Euro.

Örnek olarak Türkiye’den Orta Avrupa’da bulunan Macaristan’a kadar söz konusu geçiş ücreti tarifelerini karşılaştırılması şunu gösteriyor: Bulgaristan ve Romanya üzerinden Ruse-Gyurgevo köprüsünden geçerken nakliyecinin toplam maliyeti yaklaşık 70 Euro, Vidin-Kalafat köprüsünden geçerken de maliyet biraz daha yüksek olup yaklaşık 80 Euro tutuyor. Sırbistan’daki tarifelere kıyasla bu iki rotanın nakliyeciler için 9 ila 19 Euro arasında tasarruf sağlayabildiği görülüyor. Kimilerine göre bu az olabilir. Ama akaryakıt fiyatları ve diğer faktörler eklenince bu iki rotanın Sırbistan’dan üzerinden geçen rotadan çok daha uygun olduğu ve taşımacılık sektörü için ciddi bir mali fayda sağladığı ortaya çıkıyor.

İstanbul Boğazı’nda 3. Kuzey Marmara Köprüsü’nün açılmasıyla hepimiz, Doğu Avrupa’nın gizli potansiyelini ve yakın gelecekte yük taşımacılığının daha da yoğunlaşacağını tahmin edebiliriz. Yakın zamanda, Türkiye ve BAE, Avrupa’yı Orta Doğu ve Asya’ya bağlayacak ticaret koridorunda bir demiryolu köprüsünün inşasıyla ilgili görüşmelerde bulundu. Aslında bu demiryolu hattı, 3. Kuzey Marmara Köprüsü’nden geçecek ve Basra-Bağdat-İstanbul-Avrupa demiryolu projesinin bir parçası olacak. Aynı zamanda, Irak’ta 17 milyar ABD doları değerinde olan “Kalkınma Yolu” projesi, hem Asya’dan Avrupa’ya giden yüklerin taşımacılığını hızlandıracak, hem de yoğun olan Süveyş Kanalı’na bir alternatif olacak. Beklentilere göre “Kalkınma Yolu” projesi, 2028 yılına kadar gerçekleştirilecek ve böylelikle Türkiye ile BAE arasındaki ticaret hacmi 2030 yılına kadar ikiye katlanıp 40 milyar ABD dolarına çıkacak. BAE’den Türkiye’ye ithal edilen malların büyük bir kısmı ise, kesinlikle Orta ve Dogu Avrupa’daki piyasalara ulaşacak.

Hızla gelişen sanayisi ile Türkiye, AB’nin önemli ticari ve ekonomik ortağı ve aynı zamanda İran, Kafkaslar, Orta Doğu ve hatta Kuzey Hindistan için bir geçiş ülkesi niteliğinde konumlanıyor. Türkiye genelinde gerçekleşen altyapı projeleri göz önüne alındığında, önümüzdeki 10-12 yıl içinde Doğu’dan Batı’ya yük taşımacılığının yaklaşık iki katına çıkması bekleniyor. Bu dinamik gelişme dikkate alınarak T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 01 Ocak 2024 tarihinden itibaren otoyol ve köprülerden geçiş ücretlerine %50 ila %75 oranlı zam geleceğini ilan etti.

Bunlara paralel olarak, Bulgaristan ve Türkiye, ağır yük kamyonları taşıyan trenlerin sayısını artırmak için gereken adımları atacak. Bunun amacı ise, her iki ülkenin karayolu ağlarındaki yoğunluğu azaltmak ve trafiği iyileştirmek. İstatistiklere göre sadece geçen yıl Felibe’deki intermodal terminalinden demiryoluyla Türkiye’ye 50 bin tır taşındı. Gerçekleşecek tüm projeler dikkate alınarak demiryoluyla taşınan tırların sayısının, yılda 100 ile 150 bine ulaşması hedefleniyor. Böylece karayolu ağındaki yoğunluk azaltılacak ve daha az Tır otonom olarak iki ülke topraklarından ve ortak sınırlarından geçecek. Şu anda günde sadece bir tren var. Ancak Bulgaristan ve Türkiye, trenlerin sayısını günde 10-12’ye çıkarılmasını planlıyor.

Tüm bu gelişmeler ve bölgedeki mevcut askeri çatışmalar, Bulgaristan üzerinden gerçekleşecek yük taşımacılığında yüksek artışa yol açacak. Bulgaristan ile Romanya arasındaki bağlantıların geliştirilmesi, Kuzey-Güney ekseninde uluslararası işbirliğinin derinleştirilmesinde önemli rol oynayacak. Kuzey Karadeniz Bölgesi’nde yaşanan lojistik sorunları ve ortaya çıkan güvenlik riskleri, önümüzdeki yıllarda Bulgaristan ve Romanya üzerinden geçen transit trafiğinin yükselmesini yukarı yönlü bir şekilde etkilemeye devam edecek. Bu sebeplerden dolayı sınır kapılarının arttırılması, yeni köprülerin inşa edilmesi ve Bulgaristan ile Romanya’nın Schengen’e tam üye ülkeleri olması, ulaşım koridorlarının iyileştirilmesine yol açacak. Tuna Nehri boyunca yeni köprülerin turizm sektörü için olacak faydaları göz ardı edemeyiz. Çünkü kesinlikle her iki ülkenin vatandaşları bu sayede Bulgaristan-Romanya sınırını daha hızlı geçecek. Aynı zamanda Moldova turizminin gelişmesini olumlu bir şekilde etkileyecek. Bu, bölgedeki diğer ülkeler için de geçerli olacak.

Kaynak: Bulgaristan Medya / Nisan 2024