Derneğimizin derlediği Eylül ayı verilere göre; İhracat yaptığımız önemli Avrupa ülkelerine başta Almanya -%5, İtalya -%13 ve Fransa -%11 olmak üzere taşıma sayılarımızın düşmesi dikkat çekmektedir. Avrupa ülkelerine toplamda %1 düşüş yaşanmıştır. Orta Avrupa ve Batı Avrupa ülkelerine yapılan taşımalarımız ihracat parametreleri dışında incelendiğinde, transit geçiş koridorlarında yaşanan yetersiz geçiş belgesi kotası ve transit taşıma engellemeleri düşüş sebebi olmaya devam etmektedir. Halihazırda Macaristan, Slovenya, Avusturya, Çekya belgelerinin kısıtlı olması ve güzergâh üzerindeki ülkelerde transit geçiş belgesi sorunları sebebiyle taşımalar farklı güzergahlar üzerinden yüksek maliyetlerle yapılmaktadır.
Rusya ve Orta Asya ülkelerine yapılan ihracat taşımalarımız ise Ocak-Eylül toplamında %15 gibi önemli bir oranda artış sağladı. Özbekistan’a %26, Türkmenistan’a %22, Kazakistan’a %55, Kırgızistan’a %73 oranında artışlar dikkat çekti. Türki Cumhuriyetlerde yaşanan artış Rusya transit ve Kazakistan transit belgelerinin de erkenden bitmesine sebep oldu ve kısa sürede temin edilememesinin de olumsuz sonuçları yaşandı.
Ortadoğu ülkelerinde Irak’a, Suriye’ye ve İran’a taşımalar daha istikrarlı devam etmekte olmasına rağmen körfez ülkelerine yapılan taşıma sayılarında düşüşler görülmektedir. Körfez İş Birliği Ülkeleri’ne yüksek ulaşım maliyetleri ve transit güzergâh sorunları devam etmekte, açılan Suriye-Ürdün sınır kapısında maliyetlerin fazla olması ve güvenlik sorunları olması sebebiyle Türk taşımacılarca bu alternatif kullanılamamaktadır. Körfez İş Birliği Ülkeleri ile Türkiye arasında uygun maliyetli bir koridor oluşturulması durumunda taşımaların artması beklenmektedir. Ortadoğu bölgesine yapılan ihracat taşıma sayılarımızda Ocak-Eylül toplamında geçen yılın aynı dönemine göre %11 artış yaşanmıştır.
İthalat taşımalarımızda Avrupa ülkelerinden -%5 düşüş, Ortadoğu ülkelerinden ise -%16 düşüş olmasına rağmen BDT ve Orta Asya ülkelerinden %20 oranında artış olması dikkat çekmektedir. İthalat taşımalarında Ocak-Eylül toplamında da yaşanan -%4 düşüş, taşımacılarımızın dönüş yönünde sorunlarla karşılaştığının göstergesidir. Bu düşüş özellikle Avrupa ülkelerinden boş dönüş sayılarının toplamda %10 artmasına sebep oldu, yabancı araçlar Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye boş giriş sayılarını %40 oranında artırdılar. Ocak-Eylül 2019 döneminde sadece Avrupa’dan 86.000 adetten fazla yabancı araç ülkemize yük almak üzere boş giriş yapmıştır.
BDT ve Orta Asya ülkelerinden yapılan boş giriş sayısının düşmesi ve yine bu ülkelere yapılan ihracat ve ithalat taşımalarının daha istikrarlı görünmesi olumlu sonuçlardandır. Yapılan incelemelerde ihracat ve ithalat taşımalarımızın Avrupa’dan Asya ülkelerine doğru yön değiştirdiği, önümüzdeki dönemlerde Rusya ile iyileştirilen ilişkilerin etkisi, Çin ile imzalanacak karayolu taşımacılığı anlaşmasının ve Özbekistan ile yenilenen karayolu taşımacılığı anlaşmasının da meclisimizden geçmesiyle birlikte bölgenin öneminin ve taşıma sayıları ile dış ticaretimizin artacağı ön görülmektedir.
Eylül ayı taşımacılık sayıları üzerinden genel bir değerlendirme yaptığımızda, Türk ve yabancı araçlar Ocak-Eylül toplamında geçen yılın aynı dönemine göre %4 artış ile 1.204.057 adet ihracat taşıması gerçekleştirilmiş oldu. İhracat taşımalarımızın %78 Türk, %22 ise yabancı araçlarca taşınmıştır.
Türk araçlarının geçen yılın Eylül ayında 110.411 adet olan ihracat taşıma sayıları 2019 yılı Eylül ayında %5 artış ile 115.700 adet oldu. Türk araçlar ilk 9 ay toplamında da geçen yılın aynı dönemine göre %5 artış ile toplam 934.404 adet ihracat taşıması gerçekleştirdi.
İHRACAT TAŞIMALARI
UND’nin derlediği verilere göre; Türk araçlarının geçen yılın Eylül ayında 110.411 adet olan ihracat taşıma sayıları 2019 yılı Eylül ayında %5 artış ile 115.700 adet oldu. Geçen yılın aynı dönemine göre Ocak-Eylül toplamında %5 artış ile toplam 934.404 adet ihracat taşıması Türk araçlar tarafından gerçekleştirildi.
Yabancı araçların geçen yıl Eylül ayında 33.066 adet olan taşıma sayıları 2019 yılı Eylül ayında %7 artış ile 35.544 adet oldu. Ocak-Eylül toplamında ise yabancı araçlar geçen yılın aynı dönemine göre %3 artış ile 269.653 adet ihracat taşıması gerçekleştirdiler.
Türkiye’nin ihracat taşımasında, Türk ve yabancı araçlar Ocak-Eylül toplamında geçen yılın aynı dönemine göre %4 artış ile 1.204.057 adet ihracat taşıması gerçekleştirmiş oldu. İhracat taşımalarımızın %78 Türk, %22 ise yabancı araçlarca taşınmıştır.
Irak ve Suriye’ye geçen yılın aynı dönemine göre artış eğilimi olması sebebiyle bölgesel olarak sadece Ortadoğu ülkelerine ihracat taşımalarımızın %11 artış gösterdiği görülüyor, diğer tüm bölgelerde ihracat taşımalarında düşüş görülmektedir.
Avrupa’nın genelinde bir önceki aylarda olduğu gibi düşüş eğilimi devam ederken, sadece komşu ülkelerimize yapılan ihracat taşımalarında artış görülmektedir; Bulgaristan %15, Romanya %9, Yunanistan %15 olmak üzere olumlu sonuçlar görülüyor. Almanya -%5, İtalya -%13, Fransa -%11 olmak üzere önemli ihracat ülkelerimize taşımacılığın düşmesi dikkat çekmektedir. Avrupa ülkelerine toplamda %1 düşüş yaşandı. Avrupa’ya yapılan taşımaları sınır kapılarına göre incelediğimizde Batı Ro-Ro kapılarından yapılan çıkışların geçen yılın aynı dönemine göre %13 düşüş yaşadığı, Batı Kara kapılarından yapılan taşımaların ise %9 artış gösterdiği görülmektedir. Ro-Ro kapılarındaki düşüş taşımacılık eğiliminin karayoluna yöneldiğini göstermektedir.
BDT ve Orta Asya ülkelerini incelediğimizde, Gürcistan %1 artarken, Azerbaycan’da bir değişim gözlenmedi, Nahcivan’a ise -%42 oranında düşüş olduğu görülmektedir. Rusya Federasyonu’nun ise -%17 oranında azalması dikkat çekmektedir. Özbekistan, Türkmenistan, Kazakistan, Tacikistan ve Kırgızistan’ın içerisinde olduğu Türki Cumhuriyetlerin tümüne taşımacılık sayılarının artmış olması oldukça sevindiricidir. BDT ve Orta Asya bölgesine yapılan ihracat taşımaları genel toplamda -%3 düşüş göstermiş olsa da Dilucu Sınır Kapısı üzerinden Nahcivan’a yapılan taşımaların bu farka sebep olduğu tespit edilmiştir.
Ortadoğu ülkelerine yapılan ihracat taşımalarında Irak’a, Suriye’ye ve İran’a taşımalar artmış olmasına rağmen Körfez ülkelerine yapılan taşımalar gerileme göstermiştir. Genel toplamda ise geçen yılın aynı dönemine göre %11 artış olduğu görülüyor.
Türk araçlarının ihracat taşıması yaptığı ilk 10 ülke toplam pazar payının %77’sini oluşturmaktadır. İlk 15 ülke %85’ini ve ilk 20 ülke ise %90’dan fazlasını karşılamaktadır.
2019 yılı Ocak-Eylül toplamında Türkiye’nin ihracat yükünü taşıyan yabancı araçlar arasında ilk sırada yer alan Bulgaristan taşıma sayısını %1 artırarak 48.783 adet taşıma gerçekleştirmiştir. Hemen ardında yer alan İran %17 artış ile 41.116 adet ihracat taşıması gerçekleştirmiştir. Artış gösteren ülkeler arasında %32 artış ile Rusya, %18 artış ile Sırbistan ve %13 artış ile Azerbaycan dikkat çekmektedir.
İTHALAT TAŞIMALARI
Türk araçlarının geçen yılın Eylül ayında 29.318 adet olan ithalat taşıma sayıları 2019 yılı Eylül ayında %11 artarak 32.539 adet oldu. Ocak-Eylül toplamında ise Türk araçlar geçen yılın aynı dönemine göre -%4 düşüş ile 300.673 adet ithalat taşıması gerçekleştirdiler.
Yabancı araçların da geçen yıl Eylül ayında 14.751 adet olan ülkemize yaptıkları ithalat taşıma sayıları 2019 yılı Eylül ayında %7 artarak 15.788 adet oldu. Ocak-Eylül toplamında ise yabancı araçlar geçen yılın aynı dönemine göre -%9 düşüş ile 146.071 adet ithalat taşıması gerçekleştirdiler.
Türkiye’nin ithalat taşımasında, Türk ve yabancı araçlar genel toplamında geçen yılın aynı dönemine göre -%6 düşüş ile 446.744 adet ithalat taşıması gerçekleştirilmiş oldu. İthalat taşımalarımız %67 Türk, %33 ise yabancı araçlarca taşınmıştır.
İthalat taşıması yapan yabancı araçlarda başta İran olmak üzere Bulgaristan ve Romanya araçları yoğunluk göstermektedir. Neredeyse tüm yabancı araçların ithal pazarındaki sayıları düşüşe geçmesine rağmen İran araçları %24 artış, Azerbaycan araçları ise %12 artış sağlamışlardır.
Ocak-Eylül 2019 döneminde Türk araçlarının ithalat taşımalarında yük aldığı ülkelere bakıldığında, ilk sırada -%7 düşüş yaşanan 65.611 adet taşıma ile Almanya geliyor, ikinci sırada %13 düşüş ile İtalya ve üçüncü sırada %33 düşüş ile Irak, ardından -%13 düşüş ile Fransa yer almaktadır. Avrupa ülkelerinde hem ihracat hem ithalat yönünde düşüşler devam etmektedir.
Avrupa ülkelerinden yaptığımız ithalat taşımaları Ocak-Eylül 2018’de 225.451 adet iken Ocak-Eylül 2019 döneminde %5 düşüş ile 213.425 adet olarak gerçekleşmiştir. Tüm Avrupa ülkelerinde düşüş eğilimi olduğu dikkat çekmektedir.
BDT ve Orta Asya ülkelerinden ise Ocak-Eylül toplamında %20 artış ile 42.490 adet ithalat taşıması yapılmıştır. Artışın önemli bir kısmı Özbekistan, Azerbaycan, Kırgızistan ve Kazakistan sağlanırken, diğer ülkelerde düşüş gözlemlenmiştir.
Ortadoğu ülkelerinden ise Ocak-Eylül toplamında -%16 düşüş ile 44.702 adet ithalat taşıması yapılmıştır. Düşüşün önemli bir kısmı Irak olmuştur, geçen yılın aynı dönemine göre Irak’tan -%33 daha az ithalat taşıması yapıyoruz, İran’dan yaptığımız ithalat taşımalarında ise %33 artış görüyoruz.
BOŞ GİRİŞLER
2019 yılının ilk 9 ayında, Türk araçları boş dönüş sayılarında %7 artış yaşamalarına karşın Türkiye'den yük almak üzere yabancı araçlar ise Türkiye’ye boş girişler sayılarını %22 oranında artırdılar.
Boş giriş yapan yabancı araçların başında %44 artış ve 26.252 adet ile Bulgaristan gelmektedir. Hemen ardından %8 artış ve 22.854 adet ile Gürcistan, %33 artış ve 16.955 adet ile Romanya gelmektedir.
Türk taşımacılar; Avrupa’dan aylık ~6.700 araç, Irak ve Suriye’den ~45.000 araç, Azerbaycan ve Gürcistan’dan ~12.000 araç, İran’dan ~1.700 araç, Rusya’dan ~400 araç ile aylık toplam ~70.000 araç ile kendi ülkelerine boş dönüş yapıyorlar. Yabancı araçlar ise ülkemize aylık ~15.500 adet boş giriş yapıyor.
Türk taşımacılar ithalat taşımalarında %4 oranında düşüş yaşadılar, bu düşüş Ocak-Eylül 2019 döneminde özellikle Avrupa ülkelerinden boş dönüş sayılarının toplamda %10 artmasına sebep oldu, aşağıdaki tablolardan da görülebileceği üzere özellikle Batı Avrupa, Doğu Avrupa ve Güney Avrupa ülkelerinde boş dönüş sayılarımız artmıştır. Yabancı araçların Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye boş girişleri sayıları ise %40 artış ile Türk araçlarına kıyasla hem oransal hem de sayısal olarak artmış durumdadır. Ocak-Eylül 2019 döneminde sadece Avrupa’dan 86.000 adetten fazla yabancı araç ülkemize yük almak üzere boş giriş yaptı. BDT ve Orta Asya ülkelerinden yapılan boş giriş sayımızın düşmesi ve gene bu ülkelere yapılan ihracat taşımalarının daha istikrarlı görünmesi ise sevindirici bir durumdur.
TRANSİT TAŞIMALAR
Türkiye üzerinden yapılan transit taşımalar incelendiğinde; Türk ve Yabancı araçlarının İran, Irak, Gürcistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan başta olmak üzere komşu ülkelere taşıma yaptığı görülüyor. Transit taşımaları ülkemiz üzerinden yapan araçlarda ise yoğunlukta olarak İran dikkat çekmektedir, geçen yılın aynı dönemine göre %10 düşüş göstermesine rağmen en yoğun Transit taşımayı İran araçları gerçekleştiriyor. Almanya’nın da Türkiye’yi transit güzergâh olarak kullanmaya başladığı dikkat çekiyor, bu ülkelerin ardından komşu ülkelerimiz Bulgaristan, Gürcistan ve Azerbaycan geliyor. Türk araçları ise geçen yılın aynı dönemine göre transit taşımalarda %22 artış göstermiştir. Türk araçları transit olarak yoğunlukla Irak’a ve Azerbaycan’a taşıma gerçekleştirmektedir.