Sayın Üyemiz,
İran pazarına ilişkin yatırım, ticaret, sektör raporları ve yaptırımlara ilişkin tüm bilgilere aşağıdaki bağlantılardan erişmek mümkündür. Bağlantının sonunda Tahran Ticaret Müşavirliğinden temin edilen firma listeleri de bulunmaktadır.
İran’a ihracat yapacak firmalarımızın ihraç edilecek ürünün ambargo kapsamındaki konumunu, İranlı ithalatçının ambargo kapsamındaki konumunu (SDN listesinin kontrolü), ihracatçı firmamızın ABD ile ilişkilerini ve para transferi konusunu değerlendirmesi önem arz etmektedir.
İran’la ticaret konusunda dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda sunulmaktadır.
- ABD’nin İran’a Yönelik Yaptırımları
Tahran Ticaret Müşavirliğince hazırlanan 15 Soruda ABD’nin İran’a Yönelik Yaptırımları Rehberine Ulaşmak İçin Tıklayınız. https://bit.ly/3nY1Gtj
ABD’nin yaptırımları siyasi, askeri ve ticari mahiyette olup, yaptırımların hedefleri kabaca aşağıdaki gibidir.
- İran’ın petrol satışını engelleyerek dövize erişimini kısıtlamak,
- İran’ın başta silah sanayisindeki kritik maddelere erişimini kısıtlamaya çalışmak,
- İran’ın ülke içindeki üretimini sürdürülebilir olmaktan çıkarmak ve bu üretimin artmasına katkı sağlayan ticarete aracılık eden diğer ülke vatandaşlarını da cezalandırmak,
- Dünyadaki tüm finansal kuruluşların yaptırım kapsamı ürünlerde İran’la ticarete aracılık yapmasını engellemek,
- İran’da yabancıların yatırımını olabildiğince aza indirmek.
ABD’nin İran’dan döviz çıkışını artıracak nihai ürünler ile yaptırım kapsamı dışında kalan ve insani ticaret olarak bilinen gıda, ilaç, tıbbi cihaz ve hijyen ürünleri konusunda yaptırımlar konusundaki ticarete önemli oranda esneklik sağladığı görülmektedir. Bununla birlikte, firmanızın ABD yaptırımlarından etkilenip etkilenmeyeceği hususunda kapsamlı bir değerlendirme yapmanızda fayda bulunmaktadır. Bu hususlarla ilgili olarak yukarıdaki bağlantıda bulunan ABD Yaptırımlarına ilişkin raporları incelemeniz ve gerekli durumlarda bilgi için bize ulaşmanız önerilmektedir.
Öte yandan ABD, İranlı bazı kişi, şirket ve kurumları SDN adı verilen listeye eklemekte ve bu kişilerle ticari işleme girişen üçüncü ülke vatandaşlarına da yaptırım uygulayabilmektedir. İran ile ticaret yapan kişi ve kurumların ABD ile herhangi bir ticari işleme girişmese bile sorunla karşılaşabileceği hususu gözönünde bulundurulmalıdır.
- İran’ın İthalat Yasakları ve Yaptırımların Üstesinden Gelmek İçin Hayata Geçirdiği Stratejiler
İran’ın petrol ve doğalgaz ihracatının ABD yaptırımları nedeniyle daralması nedeniyle yaptırımların üstesinden gelmek için birçok stratejiyi hayata geçirdiği görülmektedir. Bunlardan en önemlisi ise ülke içinde üretimi olan veya lüks olarak belirlenen malların ithalatını yasaklamak ve ülke dışına gereksiz döviz çıkışını en aza indirmektir. İran ayrıca ülke içi üretimi artırmaya, hammadde veya aramalı ithalatı yapmaya, nihai ürünü olabildiğince az almaya çalışmaktadır. Bu amaçla 8’li GTİP bazında 5.000’den fazla ürünün ithalatı yasaklanmıştır. İran’ın ticarete konu ürünleri dört kategoriye bölerek döviz tahsisini buna göre yaptığı da görülmektedir. Öte yandan, İran’da ithalat için döviz tahsis imkanı oldukça kısıtlı durumda olup, firmalar arasında döviz tahsisine erişme konusunda önemli rekabet vardır.
Yaptırımlar, Ürün Grupları ve Ürün Gruplarına Yönelik Döviz Tahsisleri Notuna Ulaşmak İçin Tıklayınız. https://bit.ly/33dqSnO
- Para Transferi
İran, uluslararası finansal sistemden önemli ölçüde yalıtılmış durumdadır. Yaptırım kapsamı olmayan ürünlerde ülkemizde yalnızca iki banka sınırlı sayıda hacimde işleme aracılık edebilmektedir. Yaptırım kapsamına giren ürünlerde ise hiçbir banka tarafından işlem yapılamamaktadır. Bu durumlarda sarraflık mekanizması kullanılabilmektedir. İran’dan yapılacak para transferleri notu için tıklayınız. https://bit.ly/377pZhy
Öte yandan, 6 Kasım 2018 tarihinde yayımlanan TCMB Genelgesinin 4 üncü maddesinin 8 inci Fıkrası doğrultusunda İran’a yapılan ihracattan elde edilecek dövizin Türkiye’ye getirilmesine ilişkin muafiyet tanınmıştır. Genelgeye ulaşmak için tıklayın. https://bit.ly/3l5CjUn
- Firma Listeleri
İran’da firmaların Ticaret ve Sanayi Odalarına kayıt zorunluluğu bulunmamaktadır. Ayrıca, ülkemizdekine benzer bir İhracatçı Birliği benzeri uygulama da yoktur. Firma ortaklık yapıları ABD yaptırımlarının hedefinden çıkılması amacıyla oldukça karmaşık bir şekilde yapılandırılabilmektedir. Ülkede etkili çalışan bir ithalatçı veritabanı bulunmamaktadır. Müşavirliğimizce derlenen firma listelerine bağlantıdan ulaşılabilmektedir. https://bit.ly/3oaAPuj
İran Ticaret Geliştirme Kurumu tarafından sağlanan listeler için tıklayınız. https://bit.ly/2JeEqs0 - https://bit.ly/39kyI2C
Bunların yanı sıra, İran İthalatçılar Birliğinin aşağıdaki iletişim bilgilerinden de İran’daki ithalat rejimi ve ithalatçı firma önerileri için iletişime geçilebilir.
www.majmavaredat.com; info@majmavaredat.com Tel : (0098-21) 22 69 57 15-17, Faks : (0098-21) 22 69 57 19
- İran’da Düzenlenecek Fuarlar
İran’da fuarcılık anlayışı gelişmiştir. Ülkede düzenlenecek olan fuarlarla ilgili bilgilere aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.
Genel Fuarlar https://en.iranfair.com/
Tahran Uluslararası Fuarı https://calendar.iranfair.com/en/
İsfahan Uluslararası Fuarı http://english.isfahanfair.ir
Tebriz Uluslararası Fuarı http://tabrizfair.ir/Default.aspx
Mashhad Uluslararsı Fuarı http://expo.ir/en/
- İran’da Yatırım
İran ekonomisi genel anlamda korumacı bir eğilime sahiptir. İran Devleti’nin ülke içinde üretimin artırılmasına dönük çalışmaları bulunmaktadır. Ülkede %100 yabancı mülkiyetinde şirket kurulabilmektedir. Ülkede Yabancı Yatırım Ajansı lisansı ile yatırımın millileştirilmesinin önlenmesi ve sermaye transferinin kolayaştırılması konusunda avantajlar sağlanmıştır.
Müşavirliğimizce Hazırlanan İran Yatırım Raporuna İçin Tıklayınız. https://bit.ly/33hwwFt
Müşavirliğimizce Hazırlanan İran Serbest Bölgeler ve Özel Ekonomik Bölgeler Raporuna Ulaşmak İçin Tıklayınız. https://bit.ly/33j09WQ
İran Yatırım Ajansı İçin Tıklayın. http://www.investiniran.ir
- Önemli Notlar
İş Dünyası Temsilcilerimizin Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Notuna Erişmek İçin Tıklayınız. https://bit.ly/33itKiZ
İran'da Şirket, Şube ve JV Kurulması, Temsilcilik ve Acente Tayini Bilgi Notuna Ulaşmak İçin Tıklayınız. https://bit.ly/33lmNh8
Ticari Sözleşme Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ve Tahkim Mekanizması Notu İçin Tıklayınız. https://bit.ly/3q1LoRZ
Müşavirlik Raporları
https://ticaret.gov.tr/yurtdisi-teskilati/guney-asya/iran/raporlar/musavirlik-raporlari
ABD'NİN İRAN'A YÖNELİK YAPTIRIMLARI İLE İLGİLİ DERNEĞİMİZE İLETİLEN VE CEVAPLANAN SORULAR:
SORU:
İran’a uygulanan ambargo ve yaptırımlar nedeniyle İran bankalarınca bazen bloke uygulaması yapılabildiği bildirilmektedir. Taşımacılıkla ilgili işlemlerde Türk ve İran bankalarını kısıtlayan hususlar nelerdir? Hangi işlemler risk arz etmekte, hangi işlemler yasaklar kapsamındadır?
CEVAP:
ABD’ nin son olarak İran’a uyguladığı yaptırımlarla tüm İran finansal kuruluşları yaptırım kapsamına alınmış olup bu bankalarla yalnızca istisna kapsamına giren ilaç, gıda ve medikal malzeme ticareti işlemleri için çalışılabilmektedir. İran'a uygulanan uluslararası yaptırımlar ve bu yaptırımların finansal kuruluşlara getirdiği yükümlülükler nedeniyle İran bağlantılı her türlü işlem, uluslararası yaptırımlar kapsamında değerlendirilmektedir.
Taşımacılıkla ilgili kısıtlamalara ilişkin olarak temelde ABD düzenlemelerine göre, İran menşeli bir mala ilişkin işlemlere ABD kişilerinin aracılık etmesinin yasak olduğu söylenebilmekle birlikte mevcut ABD düzenlemeleri kapsamında İran menşeli mal tanımının içine, İran menşeli mal olmamasına karşın İran’dan transit geçen mallar da girmektedir. Bu nedenle, eğer bir mal Türkiye’den çıkıp İran üzerinden karayolu ile transit olarak üçüncü bir ülkeye gidiyorsa bu mal İran menşeli sayılmakta olup; ABD’li kişilerin (mesela ABD Bankası vb.) işleme aracılık etmesi yaptırım ihlali anlamına gelmektedir. Bu doğrultuda taşımacılıkla ilgili olarak firmalarımızın en çok zorluk yaşadığı noktalardan biri sevkiyat rotası üzerinde İran olma olasılığı yüksek olan ülkelerle (Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Afganistan, Pakistan, Kırgızistan, Kazakistan ve Tacikistan gibi ülkeler) yapılan ticarette sevkiyatın İran üzerinden yapıldığı durumlardır. Sevkiyatın İran üzerinden yapıldığı bilgisinin alınması ve işlemin yukarıda sayılan unsurlardan birini içerdiğinin tespit edilmesi durumunda belirttiğimiz üzere işlem İran ilintili sayılmakta olup firmalar, bankalar ve ilintili tüm kuruluşlar adına risk doğurmaktadır.
Risk arz eden ve yasaklılık kapsamındaki işlemlere ilişkin olarak ise belirttiğimiz üzere insani ihtiyaçlar kapsamına giren ilaç, gıda ve medikal malzeme harici ve özellikle, İran balistik füze programı ve kitle imha silahlarının geliştirilmesi ile bağlantılı işlemler; Otomotiv sektörü, enerji sektörü, petrokimya sektörü, inşaat sektörü, madencilik sektörü, imalat sektörü, tekstil sektörü, gemicilik ve gemi inşa sektörüyle bağlantılı işlemler; Kıymetli maden, grafit, ham ve yarı mamul metal ticareti; İran demir, çelik, alüminyum ve bakır sektörleriyle işlem yapmak, bu sektörlerde faaliyet gösteren firmaların sahipliğini, kontrolünü ya da işletmesini elinde bulunduran kişilerle işlem yapmak; bu sektörlere yönelik mal ve hizmet sağlamak; İran’dan demir, çelik, alüminyum ve bakır ithal etmek yasaktır. İran ilintili işlemlerde, USD cinsinden herhangi bir işleme aracılık edilmesi yasaktır. İşlemin kendisi doğrudan USD cinsinden olmasa bile, tedarik/navlun/sigorta için yapılan ödemelerden herhangi birinde ABD finansal sistemi kullanılmışsa (işlemde muhabir bankanın ABD bankası olması) yasaklılık kapsamına girecektir.
SORU:
Belarus’dan İran’a taşıma organize edecektim, PVC yükleri için, Bankalar navlun transferi İran için olamaz, hesabını kapatırız diyorlar.
CEVAP:
Uluslararası yaptırımlar gereğince İran ilintili bir navlun bedelinin transferi uluslararası yaptırımlar kapsamında bulunmaktadır. Soruda ifade edilenlerden hareketle kısaca açıklanabileceği üzere, navlun ödemelerinde en çok kullanılan EUR veya USD cinsinden transfer işlemleri, ancak AB ve ABD finansal kurumları olarak de ifade edebileceğimiz muhabir bankalar aracılığıyla yapılabilmektedir. Örneğin; X Nakliyat Ltd. Şti., Türkiye yerleşik A Bankası’ndan yine Türkiye’ yerleşik B Bankası’ na 5.000,- USD transfer etmek istemektedir. Bu ödeme, A Bankası ile B Bankası’nın ortak USD muhabiri olan bir banka aracılığıyla, genellikle bir ABD Finansal kuruluşu aracılığıyla, yapılabilecektir. Aynı şekilde EUR ödemeler de genellikle AB bankaları aracılığıyla yapılabilmektedir.
ABD yaptırım kuralları çerçevesinde, ABD finansal sistemi üzerinden İran ilintili işlem yapmak yasaktır (USD işlemler). AB finansal kurumları ise; çoğunlukla yüksek risk ihtiva ediyor olduğundan, İran ilintili işlemlere aracılık etmek istememektedir. Dolayısıyla; İran ilintili navlun bedellerinin yabancı para cinsinden transferi mümkün olamamaktadır.
İran finans sektörü, imalat sektörü, otomotiv sektörü, enerji sektörü, petrokimya sektörü, gemicilik ve gemi inşa sektörüyle bağlantılı işlemler , ham ve yarı mamul metal ticareti, İran demir, çelik, alüminyum ve bakır sektörleriyle işlem yapmak, bu sektörlerde faaliyet gösteren firmaların sahipliğini, kontrolünü ya da işletmesini elinde bulunduran kişilerle işlem yapmak; bu sektörlere yönelik mal ve hizmet sağlamak gibi faaliyetler ABD yaptırım kuralları doğrultusunda yasaktır. Yaptırım kuralları güncel ve hareketli bir süreç olduğundan politikaların değişebileceği unutulmamalı ve kurallara uyum sağlayabilmek açısından unsurlar dikkatlice takip edilmelidir.
SORU:
İran’daki ithalatçılar ile ödemeler konusunda sorun yaşandığı takdirde, taşımacılarımızın başvurabilecekleri merciler kimlerdir? Nasıl bir süreç izlenmelidir?
CEVAP:
Taşımacılarımız, Türkiye’deki ihracatçıyı CIF ödeme şekline yönlendirmelidir. Düzgün çalışan İran firmaları da, devlet kurumları da CIF ödeme şeklini tercih ediyorlar. Olabiliyorsa İran’daki acentelerinden teminat alabilirler. Çıkan aksaklıklarda Ticaret Müşavirlerimizin de yardımı istenebilir.
Türk taşımacısı kullanan İranlı ithalatçıdan %10 vergi kesilmektedir. Bu gerek taşımacının rekabet gücünü azaltmakta, ithalatçının da bürokratik prosedür ile uğraşmasına sebep olmaktadır.
CEVAP:
İran mevzuatına göre, İran plakalı TIR’larla taşınmayan malların ithalatı esnasında ödeme şekli CIF ise, faturadaki navlun değerinin ve FOB ise Karayolu idaresi tarafından belirlenen navlun değerinin %10 oranında yol vergisi alınmakta ve malın millileştirilmesine izin verilmektedir. CIF faturadaki navlun değeri de değerlendirme konusu olabilmekte, resen tesbit yapılarak arttırılabilmektedir. Bu sebeble İran’lı ithalatçılar mümkün mertebe İran plaklaı TIR’ları tercih etmektedirler. Bu ülkemiz karayolu taşımacıları adına büyük bir dezeavantaj teşkil etmektedir.
15 Soruda ABD’nin İran’a Yönelik Yaptırımlarına İlişkin Sıkça Sorulan Sorular Rehberi
Müşavirlik Raporları
https://ticaret.gov.tr/yurtdisi-teskilati/guney-asya/iran/raporlar/musavirlik-raporlari
